HIV là tên viết tắt tiếng Anh của từ Human Immuno-deficiency Virus, một loại virus gây suy giảm miễn dịch ở cơ thể người. Gây tổn thương nghiêm trọng tới hệ miễn dịch của cơ thể.
AIDS là tên viết tắt của cụm từ Acquired Immuno Deficiency Syndrom, là giai đoạn cuối của HIVAIDS. Trong giai đoạn này, hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu nên người bệnh dễ mắc các bệnh như: nhiễm khuẩn, ung thư...
Virus HIV lây truyền từ người này sang người khác chủ yếu qua 3 đường sau:
- Lây truyền qua đường máu: Thường là truyền máu, tiêm chích, xăm da, qua các vết sướt trên da, niêm mạc…
- Lây truyền qua đường quan hệ tình dục: Quan hệ tình dục với một hay nhiều bạn tình mà không biết họ có nhiễm HIV hay không; sử dụng bao cao su không thường xuyên và không đúng cách; quan hệ tình dục trong khi bản thân hoặc bạn tình còn đang mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Lây truyền từ mẹ sang con: Mẹ nhiễm HIV truyền sang con trong thời kỳ mang thai, lúc sinh con và khi cho con bú.
Có 04 giai đoạn nhiễm HIV:
- Giai đoạn sơ nhiễm (còn gọi là thời kỳ cửa sổ): Thời gian kéo dài từ 2 đến 6 tháng, cơ thể hoàn toàn bình thường. Xét nghiệm HIV cho kết quả âm tính (vì thế trong giai đoạn này dễ lây bệnh cho người khác nếu quan hệ tình dục không an toàn).
- Giai đoạn nhiễm HIV không triệu chứng: Thời gian từ 5 đến 7 năm, cơ thể vẫn khỏe mạnh bình thường. Xét nghiệm cho kết quả dương tính.
- Giai đoạn cận AIDS: Vẫn chưa có biểu hiện đặc trưng, xét nghiệm cho kết quả dương tính.
- Giai đoạn AIDS: Có các biểu hiện như: Gầy sút (giảm trên 10% trọng lượng cơ thể); sốt, tiêu chảy, ho kéo dài trên 1 tháng. Xuất hiện nhiều bệnh kèm theo như ung thư, viêm phổi, lao, viêm da, lở loét toàn thân,... Người bệnh nhanh chóng tử vong tùy theo điều kiện chăm sóc và điều trị.
Cách phòng tránh lây nhiễm:
- Phòng lây nhiễm HIV qua đường tình dục:
+ Khi chưa có đủ điều kiện, không biết rõ về lịch sử của người tình không nên vội vàng có quan hệ tình dục. Việc tránh có quan hệ tình dục là biện pháp phòng tránh HIV/AIDS và các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục hiệu quả nhất.
+ Đã có bạn tình hoặc đã lập gia đình, việc sống chung thủy đối với cả hai người là cách phòng tránh hữu hiệu nhất cho việc lây nhiễm HIV/AIDS và nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục.
+ Trong trường hợp có quan hệ với một người mà mình không biết rõ về lịch sử tình dục của họ thì việc dùng bao cao su đúng cách là rất cần thiết. Cần phải dùng bao cao su khi có quan hệ tình dục kể với tất cả các đường âm đạo, miệng và hậu môn.
+ Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV.
- Phòng lây nhiễm HIV qua đường máu:
+ Không dùng chung bơm, kim tiêm khi tiêm hay chích. Nên sử dụng bơm kim tiêm dùng một lần rồi bỏ đi. Tốt nhất là không tiêm chích ma túy.
+ Hạn chế truyền máu, sử dụng các loại thuốc tiêm chích.
+ Không dùng chung những vật xuyên qua da và niêm mạc như: bàn chải đánh răng, dao cạo râu, kim xăm mình, kim xuyên lỗ tai…
+ Khi đi cắt tóc không nên sử dụng chung lưỡi dao cạo, đồ dùng ngoáy tai vì những đồ dùng này vẫn có thể gây tổn thương da và lây nhiễm HIV/AIDS.
- Phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con:
+ Dự phòng sớm lây nhiễm HIV cho phụ nữ tuổi sinh đẻ
+ Nếu phụ nữ mang thai không bị nhiễm HIV thì không thể truyền HIV cho con của họ được.
+ Để tránh lây truyền HIV, nam và nữ trong tuổi sinh đẻ (tuổi từ 15 - 49): không nên quan hệ tình dục trước hôn nhân; chung thuỷ 1 vợ, 1 chồng. Không quan hệ tình dục với nhiều người; sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục.
Nam, nữ trong tuổi sinh đẻ hãy đến phòng khám tư vấn hoặc các co sở y tế để tìm hiểu các thông tin liên quan đến sức khoẻ sinh sản, sức khoẻ tình dục, phòng chống HIV và phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con.
- Phòng tránh mang thai ngoài ý muốn cho phụ nữ nhiễm HIV
+ Giảm số lượng phụ nữ nhiễm HIV có thai ngoài ý muốn sẽ làm giảm số trẻ nhiễm HIV từ mẹ.
+ Phụ nữ nhiễm HIV hãy cùng chồng hoặc bạn tình đến phòng tư vấn sức khoẻ, trạm y tế hoặc các cơ sở sản khoa để được tư vấn và tự quyết định về các vấn đề sức khoẻ sinh sản, tình dục an toàn và kế hoạch hoá gia đình; tư vấn và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục; giới thiệu chuyển đến co sở chăm sóc, điều trị và hỗ trợ thích hợp.
- Can thiệp cho phụ nữ nhiễm HIV mang thai
+ Tất cả phụ nữ mang thai cần đến cơ sở y tế để được khám thai và tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện.
+ Nếu phụ nữ vẫn muốn sinh con thì họ sẽ được: tư vấn và chăm sóc thai nghén; xét nghiệm và dùng thuốc kháng vi rút (ARV) vào thời điểm thích hợp; sinh đẻ an toàn; tư vấn cho cả hai vợ chồng lựa chọn cách nuôi trẻ phù hợp.
- Các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ và điều trị thích hợp cho bà mẹ nhiễm HIV và con của họ sau khi sinh
+ Trẻ mới sinh được uống thuốc kháng vi rút để phòng sự lây truyền HIV từ mẹ.
+ Dự phòng và điều trị các nhiễm trùng co hội khác. Tư vấn chăm sóc dinh dưỡng và hỗ trợ tinh thần.
+ Được chuyển đến nơi thích hợp để tiếp tục theo dõi, chăm sóc và điều trị cho cả mẹ và con. Chồng hoặc bạn tình đều được tư vấn, xét nghiệm, chuyển đến cơ sở chăm sóc điều trị thích hợp.
Vấn đề kỳ thị và phân biệt đối xử với người bị nhiễm HIV/AIDS - những điều cần chia sẻ
Tổ chức Y tế Thế giới cho rằng, người bị nhiễm HIV/AIDS không có nghĩa là họ đã làm gì sai. Do đó, đừng phân biệt đối xử với những người mắc bệnh này. Đoàn kết cho chúng ta sức mạnh để chiến thắng HIV/AIDS. Bất cứ ai cũng có thể nhiễm HIV/AIDS, không phân biệt chủng tộc, tuối tác hoặc cả phẩm chất cá nhân khác.
Trước hết, phải thấy rằng, người nhiễm vi rút HIV là những bệnh nhân. Vì lý do này hay lý do khác, họ cũng chỉ là nạn nhân của bệnh dịch toàn cầu. Khi họ mắc bệnh thì cũng như bao người khác phải chịu tổn hại về sức khỏe, tâm lý. Trong khi cả hệ thống y tế đang ra sức chữa trị thì cộng đồng đừng vì thế mà “đeo vào cổ họ” thêm căn bệnh tinh thần không đáng có.
Điều ai cũng hiểu là nếu bản thân bị nhiễm bệnh sẽ gây hại trước hết cho bản thân, rồi tiếp đó là lây cho người thân, gia đình, bạn bè rồi mới đến những người quen, những người tiếp xúc. Vậy hỏi rằng có ai muốn như vậy?
Người bệnh, dù là ai, giàu hay nghèo, quan chức hay dân thường, đều được Nhà nước điều trị với chế độ chăm sóc công bằng và hết sức có thể để giúp họ khỏi bệnh.
Sự kỳ thị làm tổn thương tất cả mọi người bằng cách tạo thêm sự sợ hãi hoặc tức giận. Sự kỳ thị cũng có thể khiến người ta dễ giấu giếm bệnh và lẩn vào trong bóng tối, khiến họ không tiếp cận các biện pháp dự phòng, các dịch vụ chăm sóc, điều trị và cách giữ gìn sức khỏe. Điều này có nghĩa là sự kỳ thị có thể khiến việc kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh khó khăn hơn.
Sự kỳ thị có thể làm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, thể chất, cảm xúc và tâm thần của các nhóm người bị kỳ thị và cộng đồng nơi họ sinh sống. Những người bị kỳ thị có thể bị cô lập, trầm cảm, lo âu hoặc bị bêu xấu ở cộng đồng. Việc ngăn chặn sự kỳ thị là rất quan trọng để giúp tất cả các cộng đồng và thành viên trong cộng đồng được an toàn và mạnh khỏe hơn. Mọi người đều có thể chung tay chặn đứng kỳ thị liên quan tới HIV/AIDS bằng cách hiểu rõ sự thật về căn bệnh này và chia sẻ với người khác trong cộng đồng của mình. Hãy mở rộng trái tim để yêu thương, mở rộng vòng tay nhân ái để cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ, mở rộng đôi chân để đến với những người đang gặp đau khổ, bệnh tật.
Cuộc sống, dịch bệnh đã mang đến bao khó khăn, bất ổn và lo lắng. Xin đừng đổ thêm gánh nặng và tổn thương cho người khác và những con người đang phải nỗ lực, cố gắng đẩy lùi bệnh tật. Xin đừng vô tình biến mình thành đồng minh của vi rút vô cảm, vi rút thiếu trách nhiệm.