ĐỀ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN
Kỷ niệm 80 năm thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
(15/5/1941 – 15/5/2021)
---------
Năm 2021 gắn với nhiều sự kiện lịch sử, chính trị quan trọng của đất nước, Thành phố và tổ chức Đoàn, Đội như: chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thừ XI (2020 - 2025) và Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII (2021 - 2026), kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931 - 26/3/2021), 110 năm ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (05/6/1911 - 05/6/2021), 45 năm Thành phố chính thức, vinh dự mang tên Thành phố Hồ Chí Minh (02/7/1976 - 02/7/2021).
Năm 2021 cũng là năm đánh dấu chặng đường lịch sử 80 năm vẻ vang của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và thiếu nhi Việt Nam. Đây là dịp để mỗi đội viên, học sinh, thiếu niên, nhi đồng Thành phố nhìn lại lịch sử hào hùng của Đội TNTP Hồ Chí Minh, đồng thời, là cơ hội để các em luôn cố gắng thi đua, rèn luyện là con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, làm tốt 5 điều Bác Hồ dạy, kế thừa và phát huy truyền thống Đội TNTP, tiến bước lên Đoàn, tham gia xây dựng thành phố và đất nước ngày càng vững mạnh.
Nhằm mục đích giúp đội viên, thiếu nhi hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thống Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, về những thành tích mà đội viên, thiếu nhi cả nước nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng đạt được qua các phong trào của Đội, về những gương anh hùng nhỏ tuổi, những tấm gương sáng “Thiếu nhi Thành phố làm theo 5 điều Bác Hồ dạy”, Hội đồng Đội Thành phố giới thiệu đến các em đội viên, thiếu nhi thành phố những nội dung chủ yếu về quá trình hình thành, xây dựng và phát triển tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (15/5/1941 - 15/5/2021).
I. LỊCH SỬ RA ĐỜI ĐỘI THIẾU NIÊN TIỀN PHONG HỒ CHÍ MINH
Ngày 03/02/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đảm đương sứ mệnh cao cả lãnh đạo giai cấp công nhân và toàn thể nhân dân Việt Nam đấu tranh giành giải phóng dân tộc và giai cấp. Từ khi thành lập, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn chú ý đến lực lượng thanh thiếu nhi, phong trào thanh thiếu nhi nước ta ngày càng phát triển mạnh mẽ. Từ đó, tổ chức Đội từng bước được hình thành. Tháng 10/1930, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ nhất đã đề cập đến việc tập hợp thiếu nhi vào các tổ chức thiếu niên cách mạng, Hồng nhi đoàn… và giao cho Đoàn thanh niên phụ trách.
Và chỉ một năm sau ngày thành lập, Đảng đã thấy rõ tầm quan trọng của việc thành lập tổ chức Đoàn, ngày 26/3/1931, Hội nghị lần thứ 2 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra Nghị quyết thành lập tổ chức Đoàn Thanh niên. Tiếp theo sau đó, tại Hội nghị lần thứ 8 của Trung ương Đảng vào tháng 5/1941, Trung ương Đảng đã ra quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh để đoàn kết các lực lượng đánh Tây, đuổi Nhật, giành độc lập tự do cho dân tộc Việt Nam. Ngay sau đó, ngày 15/5/1941 tại thôn Nà Mạ, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, Hội Nhi đồng Cứu quốc (nay là Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh) được thành lập và được gia nhập Mặt trận Việt Minh, hoạt động theo điều lệ của Mặt trận Việt Minh với nội dung “Dự bị đánh Tây, đánh Nhật làm cho Việt Nam hoàn toàn độc lập".
Ngày đầu tiên thành lập, Đội có 5 đội viên là Nông Văn Dền (bí danh là Kim Đồng) được bầu làm đội trưởng, Nông Văn Thàn (bí danh là Cao Sơn), Lý Văn Tịnh (bí danh là Thanh Minh), Lý Thị Nì (bí danh là Thủy Tiên) và Lý Thị Xậu (bí danh là Thanh Thủy).
Đội TNTP Hồ Chí Minh thành lập là nhu cầu tất yếu của lịch sử đất nước, bởi lịch sử Đội TNTP Hồ Chí Minh và phong trào thiếu nhi Việt Nam là bộ phận trong lịch sử dân tộc, lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, lịch sử Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Đội là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập, được Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh phụ trách, ra đời nhằm tập hợp thiếu nhi vào một tổ chức thống nhất từ Trung ương đến địa phương dưới sự hướng dẫn, phụ trách của Đoàn thanh niên, giáo dục các em theo tinh thần cách mạng và coi các em là một lực lượng cách mạng. Đội luôn là tổ chức nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi, là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
II. ĐỘI THIẾU NIÊN TIỀN PHONG HỒ CHÍ MINH - 80 NĂM XÂY DỰNG VÀ TRƯỞNG THÀNH
1. Tên gọi của tổ chức Đội qua các thời kỳ lịch sử
Từ ngày thành lập đến nay, Đội đã đổi tên cho phù hợp với yêu cầu của từng giai đoạn cách mạng và nguyện vọng của thiếu niên, nhi đồng, cụ thể như:
- Năm 1941: Hội Nhi đồng Cứu quốc (sau đó đổi là Đội Thiếu nhi Cứu quốc).
- Tháng 3/1951: Đội Thiếu nhi tháng Tám.
- Ngày 04/11/1956: Đội Thiếu niên Tiền phong Việt Nam.
- Năm 1970 - nay: Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
2. Tổ chức Đội TNTP Hồ Chí Minh qua 80 năm xây dựng, rèn luyện và trưởng thành
Sau ngày thành lập, vâng theo lời Bác dạy, cùng cha anh làm cách mạng, Đội thiếu nhi cứu quốc được thành lập ở khắp các địa phương trong cả nước. Bên cạnh việc tập hợp, giáo dục thiếu niên nhi đồng, các Đội Thiếu nhi Cứu quốc đã tham gia cách mạng góp phần vào thắng lợi của cách mạng Tháng Tám 1945. Các đội viên, thiếu nhi tích cực tham gia hoạt động cách mạng như làm liên lạc, trinh sát, bảo vệ trật tự trị an, bảo vệ xóm làng, tham gia lao động tiết kiệm, xoá mù chữ... đã lập công xuất sắc như Đội thiếu niên du kích Đình Bảng, Đội thiếu nhi Bát Sắt (Hà Nội), Đội Thiếu nhi Thành Huế, Đội Thiếu nhi Đồng Tháp Mười... nhiều đội viên thiếu nhi anh hùng xuất hiện như Kim Đồng, Dương Văn Nội, Phạm Ngọc Đa, Vừ A Dính... của thời kỳ chống Pháp đã trở thành những gương sáng cho các thế hệ thiếu nhi Việt Nam noi theo, làm sáng ngời trang sử của Đội Thiếu niên tiền phong.
Suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, lớp lớp thiếu nhi Việt Nam ở hai miền Nam, Bắc đã góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc như: Phong trào Trần Quốc Toản do Bác Hồ phát động năm 1948, đến nay, công tác Trần Quốc Toản đã trở thành phong trào truyền thống của Đội ngày càng phát triển và có ý nghĩa xã hội rộng lớn; phong trào “Vì miền Nam ruột thịt”, “Việc nhỏ, chí lớn, chống Mỹ cứu nước”, “Làm nghìn việc tốt thực hiện 5 Điều Bác Hồ dạy”, đã có nhiều tập thể Đội và cá nhân đội viên giành danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ”, nhiều đội viên thiếu niên tiền phong đã trở thành dũng sĩ diệt Mỹ, diệt nguỵ, các anh hùng thiếu nhi quên thân mình hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng xóm làng như Trần Văn Thọ, Nguyễn Bá Ngọc, Kơpa Kơlơng, Trần Văn Uẩn...
Vâng lời Bác dạy:
“Tuổi nhỏ làm việc nhỏ
Tùy theo sức của mình
Để tham gia kháng chiến
Để giữ gìn hoà bình”.
Đội viên thiếu niên tiền phong và thiếu nhi Việt Nam đã không ngừng tu dưỡng và rèn luyện, tích cực xây dựng tổ chức Đội, góp sức nhỏ bé của mình vào sự nghiệp cách mạng chung. Suốt những năm qua, các phong trào và hoạt động của Đội luôn gắn liền với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, gắn liền với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đội đã tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp với lửa tuổi theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, dưới sự hướng dẫn của các anh chị phụ trách, tạo cho thiếu niên nhi đồng biết vượt khó để học tập tốt, rèn luyện tốt, phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ, mai này trở thành người công dân mới, góp phần xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp.
Phong trào “Kế hoạch nhỏ” (1958) để lao động, tiết kiệm làm ra của cải vật chất như xây dựng Nhà máy nhựa Thiếu niên Tiền phong (1959 đi vào hoạt động), Đoàn tàu lửa chạy trên đường sắt Thống Nhất (1979), Khách sạn Khăn quàng đỏ (1987)... và hàng nghìn công trình khác ở các địa phương đã tạo nên những cơ sở vật chất văn hóa cho thiếu nhi và xã hội. Phong trào xây dựng Hợp tác xã Măng non, lập các quỹ “Vì bạn nghèo”, “Hỗ trợ tài năng trẻ”, quỹ Vừ A Dính, Đôrêmon, Giải thưởng Kim Đồng... đã thu hút hàng tỷ đồng nhằm giúp đỡ hàng triệu bạn có hoàn cảnh khó khăn có thêm điều kiện sinh hoạt và học tập, hoà nhập với cộng đồng. Các phong trào “Nói lời hay, làm việc tốt, phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ”; phong trào “Hành quân theo bước chân những người anh hùng”, “Về với cội nguồn”, “Vì điểm tựa tiền tiêu”, “Áo lụa tặng bà”, “Địa chỉ nghĩa tình”... đã thu hút hàng triệu em tham gia. Thông qua các hoạt động đó, các em được tự rèn luyện và được giáo dục những truyền thống cách mạng, những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Để giúp Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh, ngày 19/01/1981, Ban Bí thư Trung ương Đoàn ra quyết định số 02 về việc thành lập Hội đồng phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh và Đội nhi đồng Hồ Chí Minh khóa I (nay là Hội đồng Trung ương Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, gọi tắt là Hội đồng Đội Trung ương). Hội đồng Đội đã được thành lập, là cơ quan đại diện cho tổ chức Đội với 4 cấp: Trung ương, tỉnh, huyện, xã. Hội đồng Đội TNTP Hồ Chí Minh là đơn vị do Ban Chấp hành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cùng cấp thành lập theo nhiệm kỳ Đại hội Đoàn các cấp, các thành viên Hội đồng Đội là các đại diện liên ngành của Đoàn thanh niên với các ban, ngành liên quan đến công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng. Ở cấp Trung ương, Ban Bí thư Trung ương Đoàn phân công một đồng chí Bí thư Trung ương Đoàn làm Chủ tịch Hội đồng Đội Trung ương. Từ đó đến nay, đã trải qua 8 khóa Hội đồng Đội Trung ương, theo đó các đồng chí giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng Đội Trung ương gồm: Khóa I - đồng chí Lê Thanh Đạo; khóa II - đồng chí Phùng Ngọc Hùng; khóa III - đồng chí Phạm Phương Thảo, đồng chí Hoàng Bình Quân; khóa IV - đồng chí Đào Ngọc Dung; khóa V - đồng chí Nguyễn Lam; khóa VI - đồng chí Nguyễn Thị Hà; khóa VII - đồng chí Nguyễn Long Hải; khóa VIII - đồng chí Nguyễn Ngọc Lương.
80 năm qua, những trang vàng sử Đội và hào khí truyền thống của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ngày càng sáng rọi. Lịch sử đó, truyền thống đó gắn liền với phong trào thiếu nhi Việt Nam và là một bộ phận không thể tách rời trong lịch sử Đảng, lịch sử dân tộc và lịch sử Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh... Với những cống hiến của Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh và thiếu niên, nhi đồng Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước đã tặng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Hồ Chí Minh nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Đội (tháng 5/1981), Huân chương Sao vàng nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Đội (tháng 5/2001). Thành tích đó đã đánh dấu một mốc son chói lọi trên con đường phát triển của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và lớp lớp thiếu nhi Việt Nam.
Trước sự phát triển vượt bậc về khoa học công nghệ và sự vươn mình đột phá vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh đã có những bước phát triển mới với hơn 8,2 triệu đội viên, hơn 4,1 triệu thiếu niên và hơn 4,6 triệu nhi đồng; hơn 24.200 tổng phụ trách trong các trường học, cán bộ phụ trách thiếu nhi ở địa bàn dân cư (tính đến tháng 12/2020); hàng ngàn cán bộ chuyên trách và đội ngũ cộng tác viên hoạt động trong các cơ sở Đội, Nhà thiếu nhi, đang ngày đêm miệt mài chăm lo cho sự phát triển của thế hệ măng non đất nước.
Trong những năm gần đây, Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành tiếp tục dành sự quan tâm đặc biệt cho thiếu niên, nhi đồng và công tác trẻ em. Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị số 42-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”; Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015 - 2020”; Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII thông qua Luật Trẻ em, trong đó có nhiều quy định, chế tài cụ thể để bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em; trong đó, Luật quy định Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức đại diện tiếng nói, nguyện vọng của trẻ em... Cùng với những chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước, Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI về phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh, chăm sóc, giáo dục thiếu niên nhi đồng, đẩy mạnh cuộc vận động “Vì đàn em thân yêu” cùng Kết luận số 75-KL/TWĐTN-CTTN ngày 14/9/2018 của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn về “Nâng cao vai trò của Đoàn trong bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2018 - 2022” đã thổi không khí và sức sống mới cho các hoạt động của Đội và phong trào thiếu nhi. Đưa tinh thần Nghị quyết vào thực tiễn phong trào, công tác xây dựng Đội trong những năm gần đây đã có nhiều chuyển biến tích cực: Đội ngũ phụ trách thiếu nhi, cán bộ Đội được tăng cường, chất lượng nội dung sinh hoạt Sao nhi đồng được cải tiến, nội dung sinh hoạt Đội được đổi mới từng bước phù hợp với nhu cầu của thiếu nhi. Hoạt động Đội trong nhà trường từng bước được củng cố và nâng cao, hoạt động thiếu nhi ở địa bàn dân cư được đẩy mạnh và nhân rộng, công tác Sao nhi đồng có những bước phát triển, công tác bồi dưỡng đội viên lớn lên Đoàn có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều phong trào, hoạt động mới đã tạo ra hiệu quả xã hội thiết thực của thiếu nhi tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI, tổ chức Đoàn, Đội các cấp đã tập trung thực hiện 02 chỉ tiêu“Hỗ trợ 1,5 triệu thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn” và “Xây dựng mới tại mỗi xã, phường, thị trấn ít nhất 01 điểm sinh hoạt, vui chơi cho thanh thiếu nhi”. Qua 04 năm triển khai thực hiện, cả nước đã xây dựng mới được 7.436 điểm vui chơi mới cho thiếu nhi tại các xã, phường, thị trấn; hỗ trợ được hơn 2,8 triệu thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn dưới nhiều hình thức: hỗ trợ học bổng; các điều kiện sinh hoạt, học tập; quan tâm tới công tác hỗ trợ dài hạn cho các em thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn… với tổng mức kinh phí gần 1.106 tỷ đồng. Trong đó, nhiều đơn vị đã có cách làm sáng tạo, hiệu quả, như: tận dụng vật dụng tái chế để thiết kế sân chơi cho thiếu nhi, hay tổ chức các sân chơi lưu động, sân chơi văn hóa, dân gian...
Nhằm phát huy quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề liên quan đến trẻ em, thực hiện Quyết định 1235/QĐ-TTg ngày 03/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chương trình thúc đẩy quyền tham gia của trẻ em về các vấn đề liên quan đến trẻ em giai đoạn 2016 - 2020, Trung ương Đoàn đã chỉ đạo Hội đồng Đội Trung ương triển khai thí điểm mô hình “Hội đồng trẻ em” giai đoạn 2017 - 2020. Sau hơn 03 năm triển khai, từ 05 mô hình thí điểm, đến nay, toàn quốc đã xây dựng được 14 mô hình Hội đồng trẻ em cấp tỉnh; 17 mô hình Hội đồng trẻ em cấp huyện tại 17 tỉnh, thành phố. Qua theo dõi, nắm bắt, Hội đồng trẻ em các tỉnh, thành phố đã phát huy hiệu quả hoạt động mô hình “Hội đồng trẻ em” cấp tỉnh, duy trì tốt việc tổ chức các kỳ họp định kỳ hằng năm. Bên cạnh đó, các tỉnh, thành phố tiếp tục nâng cao hiệu quả của 35.118 câu lạc bộ Quyền trẻ em trong các liên đội, trên địa bàn dân cư và trong hệ thống Cung, Nhà Thiếu nhi, Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi.
Phong trào “Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy” tiếp tục là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong các hoạt động của tổ chức Đội và thiếu niên, nhi đồng, thể hiện lòng biết ơn vô hạn của thiếu nhi Việt Nam với vị lãnh tụ, người cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc, tạo môi trường học tập và rèn luyện, góp phần bồi dưỡng hình thành cho các em những giá trị phẩm chất tốt đẹp của người công dân mới xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn mới, phong trào được triển khai theo hướng cụ thể với từng năm học, trong đó, mỗi năm học, tổ chức Đội hướng dẫn, giúp đỡ các em thiếu nhi rèn luyện tập trung vào một nội dung trong lời dạy của Bác. Chương trình công tác Đội và phong trào thiếu nhi các năm học được Hội đồng Đội Trung ương xây dựng, cụ thể hóa theo 5 điều Bác Hồ dạy gồm: Tạo môi trường cho thiếu nhi thực hiện lời dạy “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào”; tạo môi trường cho thiếu nhi thực hiện lời dạy “Học tập tốt, lao động tốt”; tạo môi trường cho thiếu nhi thực hiện lời dạy “Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt”; tạo môi trường cho thiếu nhi thực hiện lời dạy “Giữ gìn vệ sinh thật tốt”; tạo môi trường cho thiếu nhi thực hiện lời dạy “Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”.
Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ các cấp nhằm biểu dương những thiếu nhi có thành tích xuất sắc tiêu biểu trong học tập, rèn luyện, thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng và cũng là dịp thể hiện sự quan tâm chăm lo của Đảng, Chính phủ, các cấp, các ngành và toàn xã hội đối với thế hệ măng non của đất nước. Qua đó, hàng triệu thiếu nhi tiêu biểu đã được tuyên dương tại các kỳ Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ các cấp và Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn quốc. Trải qua 9 kỳ Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn quốc đã có 2.614 thiếu nhi được tuyên dương là Cháu ngoan Bác Hồ cấp toàn quốc; riêng giai đoạn 2015 - 2020, đã có gần 25 triệu cháu ngoan Bác Hồ các cấp được tuyên dương tại Đại hội các cấp.
Kế thừa và phát triển, qua 63 năm triển khai thực hiện, phong trào “Kế hoạch nhỏ” được điều chỉnh cho phù hợp tình hình thực tiễn với nhiều nội dung, hình thức mới phong phú, đa dạng như: tăng gia chăn nuôi, sản xuất, tiết kiệm và thu nhặt phế liệu, giấy vụn các loại… các mô hình hay, hiệu quả tiếp tục được duy trì như “Vườn rau của em”, “Đàn gà Khăn quàng đỏ”, “Xe đạp giúp bạn đến trường”, “Một triệu cuốn vở giúp bạn đến trường”, “Nuôi heo đất giúp bạn đến trường”, “Ngôi nhà khăn quàng đỏ”, “Lớp học bán trú”… góp phần giáo dục thiếu nhi về ý thức tiết kiệm, bảo vệ môi trường và tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, sẻ chia cùng cộng đồng.
Chương trình “Thắp sáng ước mơ thiếu nhi Việt Nam” đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp trong đội viên, thiếu niên nhi đồng và các tầng lớp nhân dân, góp phần cổ vũ các em xây dựng niềm tin, ước mơ hoài bão, vượt khó vươn lên trong cuộc sống, xứng đáng là con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ.
Vâng lời Bác Hồ dạy, phát huy truyền thống “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ” các thế hệ thiếu nhi đã tích cực tham gia phong trào “Nghìn việc tốt” và đã xuất hiện những tấm gương thiếu nhi tiêu biểu, những tập thể điển hình với nhiều chiến công và thành tích vượt bậc trên tất cả các mặt học tập, rèn luyện và tham gia các hoạt động xã hội như: Dũng cảm cứu bạn, giúp đỡ gia đình, chăm sóc ông bà, cha mẹ; những nhà tin học nhỏ tuổi, những huy chương vàng trên lĩnh vực thể thao... Trong giai đoạn mới, phong trào tiếp tục được các cấp bộ Đội triển khai với các hình thưc đa dạng như: tổ chức các buổi sinh hoạt liên đội dưới cờ với chủ đề “Mỗi tuần một câu chuyện đẹp, một cuốn sách hay, một tấm gương sáng”; tổ chức sinh hoạt chuyên đề “Nói lời hay, làm việc tốt” góp phần định hướng những giá trị tốt đẹp cho thiếu nhi…
Cuộc vận động “Vì đàn em thân yêu” được đẩy mạnh đã tạo ra những kết quả tích cực với hàng ngàn điểm sinh hoạt, vui chơi cho thiếu nhi, các lớp học tình thương, các buổi ôn luyện văn hoá, sinh hoạt văn nghệ, thể dục, thể thao, chăm sóc sức khoẻ, khám chữa bệnh, phát thuốc miễn phí, tặng quà cho trẻ em; huy động nguồn lực sửa chữa, nâng cấp, xây mới trường học, điểm vui chơi; đầu tư trang thiết bị, phương tiện phục vụ hoạt động thiếu nhi, đặc biệt vào các dịp cao điểm như: Tháng hành động vì trẻ em, Ngày quốc tế thiếu nhi 01/6, chương trình “Đêm hội trăng rằm” nhân dịp Tết Trung thu, Tết nguyên đán... đã mang lại niềm vui, điều kiện sinh hoạt, ánh sáng tri thức đến với học sinh thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn.
Các chương trình, hoạt động giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, về nước sạch, ý thức tiết kiệm, giáo dục giới tính, giáo dục sức khỏe sinh sản, giáo dục kỹ năng sống, phòng chống các tệ nạn xã hội, giao lưu, hội nhập quốc tế, định hướng cho thiếu nhi tham gia các trò chơi trực tuyến, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo có ý nghĩa giáo dục, lành mạnh, tránh xa các trò chơi độc hại, có yếu tố bạo lực, phản văn hóa được phát huy, cụ thể: Chương trình “Mizuiku - Em yêu nước sạch”, “Ngày hội sắc màu”, “Ươm mầm xanh”, “Giờ ra chơi trải nghiệm sáng tạo”, Trại sáng tác thơ văn tuổi học trò và trao giải thưởng “Cây bút tuổi hồng”, cuộc thi “Đọc sách vì tương lai”, cuộc thi “Em yêu khoa học - Tài năng công nghệ nhí”, sân chơi “Tài năng Anh ngữ Việt Nam”, chương trình “Thiếu nhi Việt Nam - Vươn ra thế giới”, “Học kỳ trong quân đội”, “Học kỳ Công an”; trại hè “Trải nghiệm để trưởng thành”, …
III. ĐỘI THIẾU NIÊN TIỀN PHONG HỒ CHÍ MINH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 80 MÙA HOA, ĐỘI TA LỚN LÊN CÙNG ĐẤT NƯỚC:
1. Phong trào Đội trước năm 1975:
Trải qua hơn 300 năm lịch sử, tuổi nhỏ thành phố tự hào là đã góp phần viết nên những trang sử oai hùng của Thành phố. Từ ngày có Đảng, thiếu nhi Sài Gòn – Gia Định luôn sát cánh cùng cha anh đánh đuổi kẻ thù. Trong đó có thể kể đến các chiến sĩ du kích nhỏ như Lê Văn Thọ (anh hùng biệt động), Phạm Văn Ry (Anh hùng biệt động), Lê Văn Giản, Út Một, Mai Văn Te… đã nhiều phen làm quân thù khiếp sợ. Chiến sĩ biệt động Nguyễn Thị Kim Dung (nay là cán bộ giảng dạy trường Đại học Y Dược Thành phố) thuộc đội nữ cảm tử mang tên chị Minh Khai mới 15 tuổi đã táo bạo đánh bom vào rạp hát Majestic. Trong Ban Công tác 1 (tiền thân của lực lượng biệt động Sài Gòn) còn có nhiều chiến sĩ nhỏ như em Tâm 14 tuổi từng tham gia trận đánh vào tòa soạn báo Phục Hưng phản động, hai anh em Hoàng, Hiệp từng dùng lựu đạn làm què chân tên Beziat - Chủ tịch Hội đồng tư vấn Nam Kỳ. Nữ sinh Quách Thị Trang đã hy sinh anh dũng giữa đường phố Sài Gòn trong cuộc biểu tình chống Mỹ Ngụy khi mới 15 tuổi. Liệt sĩ Trần Văn Chẩm 14 tuổi ở xã Phước Vĩnh An lừng danh với khẩu súng tự tạo tìm ác ôn xử tội mở đầu cho truyền thống anh hùng của thiếu nhi “Đất thép”. Đó là sự vận dụng những điều cơ bản trong 5 điều Bác Hồ dạy thiếu nhi vào hoàn cảnh đấu tranh hợp pháp giữa lòng địch.
Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, nhiều chiến sĩ nhỏ của thành phố đã hướng dẫn các đơn vị bộ đội đánh chiếm và tiếp quản các đồn bót địch. Em Phạm Phú Hữu là người treo cờ giải phóng đầu tiên trong khu vực lên cột cờ Trường Bình Lợi Trung (Bình Thạnh) vào sáng sớm 30/4/1975. Em Nguyễn Văn Dũng ở xã Bình Chánh, huyện Bình Chánh dẫn đầu cả một “trung đội” thiếu nhi dùng mưu cướp đồn Tân Bửu rồi giao lại cho các anh bộ đội v.v…
Suốt chặng đường đấu tranh giành độc lập của cả dân tộc, tuổi nhỏ Thành phố đã có những đóng góp đáng kể, tiếp sức với cha anh viết nên những trang sử rực rỡ, tô thắm truyền thống vẻ vang của nhân dân Sài Gòn – Gia Định. Đây chính là cơ sở để phong trào thiếu nhi thành phố sau giải phóng kế thừa và phát huy mạnh mẽ. Tinh thần của những thiếu niên anh hùng được nhân ra khắp thành phố trong giai đoạn mới.
2. Phong trào Đội sau năm 1975:
* Giai đoạn 1975 - 1985:
Sau đại thắng mùa Xuân 1975, tuổi nhỏ thành phố nô nức cùng với cha anh tham gia các chiến dịch như: làm vệ sinh đường phố, xóm ấp, thu gom và truy quét các loại văn hóa phẩm đồi trụy, phản động. Mừng chiến thắng, trật tự giao thông. Ngay khi tiếp quản Sài Gòn, Ban Thiếu nhi Thành phố đã tập hợp lực lượng, triển khai nhiều phong trào lớn. Tiêu biểu như phong trào “Ngàn hoa việc tốt dâng Đảng quang vinh” (mừng Đại hội lần thứ IV của Đảng 12/1976), một triệu học cụ vì các bạn vùng kinh tế mới (thực hiện chủ trương giãn dân sau giải phóng), Xóa nạn mù chữ (thầy giáo, cô giáo quàng khăn đỏ).
Ngày 19/5/1975, Chi đội đầu tiên mang tên Lê Văn Tám được thành lập đến năm 1977 Đội đã phát triển ra khắp các phường xã. Ngày 25/8/1976, Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ thành phố lần I được tổ chức tại Hội trường Thống Nhất và ngày 01-04/5/1977, Đại hội phụ trách xuất sắc thành phố lần thứ nhất được tổ chức tại Công viên Văn hóa và Liên đoàn Lao động thành phố.
Đầu năm 1977, Báo Khăn Quàng Đỏ được thành lập và ra số đầu tiên. Đây là giai đoạn có nhiều phong trào ghi dấu ấn đội viên, thiếu nhi thành phố mà tiêu biểu là phong trào Kế hoạch nhỏ xây dựng đoàn tàu Thiếu niên Tiền phong được phát động vào ngày 19/5/1977 theo sáng kiến của Liên Đội trường cấp 2, 3 Nguyễn An Ninh, Quận 10. Phong trào đã lan tỏa khắp cả nước, được Trung ương Đoàn công nhận và phát động trong toàn quốc. Các phong trào khác là: một triệu viên gạch cho Nghĩa trang Liệt sĩ Thành phố; làm kế hoạch nhỏ xây dựng Khách sạn Khăn quàng đỏ và công trình thủy điện Trị An; một triệu dụng cụ học tập, 120 bộ trống tặng thiếu nhi Cam-pu-chia… Vào tháng 12/1977, Đại hội Liên hoan Dũng sĩ kế hoạch nhỏ Thành phố lần thứ I tại Nhà hát Thành phố. Tại Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ Thành phố lần thứ III (6/1979), Quốc hội và Chính phủ tặng huân chương Lao động hạng Ba cho Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và phong trào thiếu nhi Thành phố.
Ngày 31/5/1985, Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ chào mừng Thành phố 10 năm giải phóng được tổ chức, đồng chí Mai Chí Thọ thay mặt Thành ủy – Uỷ ban Nhân dân Thành phố tặng lá cờ truyền thống thêu 16 chữ vàng cho Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và phong trào thiếu nhi thành phố. Đó là:
“Hiếu học, chăm làm
Đoàn kết, lễ phép
Làm đẹp thành phố
Giúp đỡ mọi người”
Ngày 03/4/1986, Trường Đào tạo huấn luyện cán bộ Đội TNTP thành phố được thành lập, trước đó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Hữu Thọ đã tặng cho trường Đội thành phố 17.500 rúp (một nửa giải thưởng quốc tế Lênin “Vì sự nghiệp củng cố hòa bình giữa các dân tộc” để mua sắm trang thiết bị cho trường).
* Giai đoạn 1988 - 1999:
Đây là giai đoạn quan trọng mang ý nghĩa lịch sử quan trọng của cả nước và thành phố, Đại hội Đảng lần VI đã chủ trương trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế với nhiều chủ trương đổi mới sâu sắc. Đất nước đang trong thời kỳ đổi mới, bước vào thời kỳ hội nhập quốc tế. Tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh chuyển biến mạnh mẽ, năng động theo từng bước phát triển và sự trưởng thành vượt bậc của của lực lượng phụ trách Đội. Công tác bồi dưỡng, giới thiệu đội viên trưởng thành vào Đoàn được các chi đoàn, Liên đội các Trường Trung học cơ sở quan tâm, đầu tư bằng nhiều hình thức sinh hoạt theo lứa tuổi như: câu lạc bộ tuổi 15, Tuổi hồng, Giọt mực tím… Đội viên, thiếu nhi ý thức rõ trách nhiệm và vai trò của mình bằng những việc làm cụ thể, gắn với các phong trào tiêu biểu như “Về nguồn”, “Vượt khó học giỏi”, “Giúp bạn vượt khó”, “Nụ cười trái đất”, “Khỏe vì nước”, “Vì thành phố văn minh - sạch đẹp”, “Về nguồn”, “Em yêu khoa học”. Đặc biệt, từ phong trào “Kế hoạch nhỏ” thu nhặt giấy vụn, chăn nuôi gà, trồng rau của đội viên, thiếu nhi thành phố, trường tiểu học Trần Văn Chẩm (xã Phước Vĩnh An, huyện Củ Chi) đã được xây dựng và khánh thành vào ngày 09/01/1999.
Từ mùa hè năm 1979, Trại hè Thanh Đa dành cho con em công nhân viên chức lao động được Thành Đoàn phối hợp với Liên đoàn Lao động thành phố phối hợp tổ chức lần đầu tiên đã góp phần tạo sân chơi giao lưu, rèn luyện kỹ năng trong Hè cho các em. Từ năm 1990, các trại dã ngoại, về nguồn, đến thăm các khu căn cứ kháng chiến, các di tích lịch sử cách mạng, danh lam thắng cảnh bằng xe đạp bắt đầu được khởi xướng, từ ngày 28 – 31/6/1992, trại hè “Bút sáng miền Tây” được tổ chức lần đầu tiên với hơn 120 đội viên và phụ trách đạp xe đạp đến các tỉnh “Long An, Tiền Giang, Bến Tre” tham gia. Chuyến đi này đã thêm sức sống và sức hấp dẫn mới mẻ cho tổ chức Đội và phong trào thiếu nhi thành phố giai đoạn này. Vào tháng 6/1993, trại hè du khảo “Hào khí miền Đông” lần đầu tiên được tổ chức qua các tỉnh Đồng Nai – Sông Bé (Bình Dương và Bình Phước).
Từ đợt sinh hoạt sâu rộng, “Hành trình Về quê Bác” trở thành hiện thực và được tổ chức lần đầu tiên vào tháng 6/1990, 33 Cháu ngoan Bác Hồ và 21 phụ trách xuất sắc đã lên đường ra Hà Nội, Đoàn đã được Chủ tịch Quốc hội Lê Quang Đạo tiếp và nghe báo công về những thành tích mà đội viên, thiếu nhi thành phố đã đạt được trong năm học qua. Năm 1995, 60 đội viên Cháu ngoan Bác Hồ và phụ trách Đội đã có chuyến Hành trình xuyên Việt về thăm Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, dịp này tuổi nhỏ thành phố đã được gặp cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt và nhận được lời dặn dò ân cần: “Chú hi vọng rằng trong tương lai, nhiều cháu có mặt hôm nay sẽ quay trở lại nơi này, nhưng với cương vị là thành viên của Chính phủ!”.
Đại hội phụ trách Đội Thành phố Hồ Chí Minh lần VI (1994 - 1998) từ ngày 25 - 27/2/1994 được tổ chức tại công viên Lê Văn Tám, Thành ủy - Ủy ban Nhân dân thành phố Hổ Chí Minh đã tặng lực lượng phụ trách Đội thành phố lá cờ truyền thống thêu 16 chữ vàng”:
Nhiệt tình – Gương mẫu
Năng động – Sáng tạo
Giúp đỡ các em
Không ngừng tiến bộ
Ngày 15/5/1996, kỷ niệm 55 năm Ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh, thay mặt Đảng và Nhà nước, chú Phạm Chánh Trực (Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh) đã đại diện trao tặng Huân chương lao động hạng II của Chủ tịch Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam cho tổ chức Đội và phong trào thiếu nhi thành phố.
* Giai đoạn 2000 - 2011:
Trong giai đoạn này, sự phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội và đời sống nhân dân thành phố đã tạo điều kiện và môi trường thuận lợi cho công tác Đội và phong trào thiếu nhi. Đặc biệt trong năm 2011, Hội đồng Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh chọn chủ đề năm “Vì trẻ em” đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt của toàn xã hội dành cho thiếu nhi.
Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn Thành phố lần thứ VIII và Đại hội Đoàn toàn quốc lần IX, với quan điểm “Toàn Đoàn làm công tác Đội” và xây dựng Đoàn từ xây dựng Đội, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố đã tổ chức các phong trào thiếu nhi với các mục tiêu: tạo mọi điều kiện tốt nhất để các em được học tập, vui chơi, giải trí, phát triển thể chất và trí tuệ; chú trọng đến việc phát huy nguồn lực của hệ thống Đoàn cùng xã hội chăm lo về vật chất và tinh thần cho trẻ em nghèo, trẻ chưa được đến trường; từng bước nâng cao chất lượng hoạt động Đội và khẳng định được vai trò của Đoàn trong quá trình tập hợp và giáo dục thiếu nhi, với các chương trình hoạt động nổi bật như “Nhi đồng chăm ngoan”, “Thiếu niên sẵn sàng” với 3 phong trào trọng tâm: thi đua học tốt, thi đua chăm ngoan, thi đua giúp bạn. Bắt đầu năm học 2007 - 2008, Hội đồng Đội thành phố triển khai thực hiện chương trình Thiếu nhi thành phố thi đua thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy: “Thiếu nhi thành phố yêu Tổ quốc, yêu đồng bào”, “Thiếu nhi thành phố học tập tốt, lao động tốt”, “Thiếu nhi thành phố đoàn kết tốt, kỷ luật tốt”, “Thiếu nhi thành phố giữ gìn vệ sinh thật tốt”, “Thiếu nhi thành phố khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”.
Tháng 9/2001, tại Lễ phát động chủ đề năm học 2001 - 2002, thay mặt Đảng và Nhà nước, nguyên Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh đồng chí Nguyễn Minh Triết đã trao cho tổ chức Đội và phong trào thiếu nhi thành phố Huân chương lao động Hạng I. Và tại Đại hội Phụ trách Đội Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ VII - tháng 11/2002, anh Đào Ngọc Dung - Chủ tịch Hội đồng Đội Trung ương đã trao tặng phụ trách Đội bức trướng thêu dòng chữ: “Đội ngũ luôn sẵn sàng - Vì đàn em thân yêu”. Trong Lễ kỷ niệm 65 năm Ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh - 15/5/2006, Thành ủy - Ủy ban Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã tặng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh bước trướng thêu dòng chữ:
Thiếu nhi thành phố anh hùng
Xứng đáng cháu ngoan Bác Hồ
Vững bước tiến lên Đoàn
Rạng ngời trang sử Đội.
Thực hiện chương trình “Hướng về Điện Biên” nhân dịp kỷ niệm 55 năm Ngày chiến thắng Điện Biên (07/5/1954 - 07/5/2009), thiếu nhi thành phố đã đóng góp 118 triệu để xây dựng nhà bán trú cho các bạn ở tỉnh Điện Biên. Đồng thời, đội viên thiếu nhi thành phố đã cùng nhau lập nên kỷ lục Việt Nam với “Lá cờ Đội Thiếu Niên Tiền phong Hồ Chí Minh lớn nhất Việt Nam”. Ghi dấu ấn tại Đại hội Cháu Ngoan Bác Hồ thành phố năm 2010, Đội viên thiếu nhi thành phố tiếp tục lập nên kỷ lục Việt Nam với “Đội hình nghi lễ Đội Thiếu niên Tiền Phong Hồ Chí Minh lớn nhất”.
Từ năm 2008, Ban Thường vụ Thành Đoàn đã tham mưu lãnh đạo thành phố tổ chức chương trình “Lãnh đạo thành phố gặp gỡ thiếu nhi” vào dịp đầu năm, thông qua buổi gặp gỡ, lãnh đạo thành phố gặp gỡ, trao đổi, nắm bắt nguyện vọng và nhu cầu của thiếu nhi thành phố trong giai đoạn hiện nay về những vấn đề liên quan đến sự phát triển toàn diện của thiếu nhi.
Năm 2011, nhân kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh, Thành ủy - Ủy ban Nhân dân Thành phố đã tặng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh bước trướng thêu dòng chữ:
Tự hào sử Đội
Măng non sẵn sàng
Đội viên chăm ngoan
Làm theo lời Bác.
Tiêu biểu trong giai đoạn, 02 em đội viên thành phố được trao tặng danh hiệu Công dân trẻ thành phố Hồ Chí Minh: em Dương Hiếu Trung (năm 2009), em Nguyễn Nhật Quang (năm 2011).
* Giai đoạn 2012 - 2017:
Trong giai đoạn 2012 - 2017, công tác Đội và phong trào thiếu nhi thành phố đã chuyển sang giai đoạn mới, triển khai thực hiện phong trào “Thiếu nhi thành phố làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” cụ thể hóa với 4 chương trình cụ thể “Tự hào truyền thống - Tiếp bước cha anh”, “Học tập sáng tạo - Vươn tới tương lai”, “Rèn luyện chăm ngoan - Thiếu nhi sẵn sàng”, “Làm ngàn việc tốt - Hoa thơm dâng Bác”, đồng thời tập trung công tác xây dựng Đội, rèn luyện bồi dưỡng lực lượng chỉ huy Đội, phụ trách sao nhi đồng và xây dựng đội viên nòng cốt, nâng cao vai trò tự quản của lực lượng chỉ huy đội.
Gắn với các đợt sinh hoạt truyền thống, Hội đồng Đội thành phố đã triển khai sinh hoạt chủ điểm “Noi gương anh Lý Tự Trọng”, “Em yêu chú bộ đội Cụ Hồ”, “Đội ta lớn lên cùng đất nước”, “Vững bước tiến lên Đoàn”, “Rạng ngời trang sử Đội” qua đó tạo đợt sinh hoạt sâu rộng trong đội viên, nhi đồng về truyền thống yêu nước, niềm tin vào cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và các thế hệ thanh thiếu nhi đi trước đã chọn. Nổi bật là “Hành trình về quê Bác”, “Hành trình Thành phố tôi yêu”, hành trình “Về với cội nguồn”, hội thi trực tuyến “Em yêu Tổ quốc Việt Nam” với những chuyến hành trình đến bảo tàng, khu di tích lịch sử của thành phố kết hợp tham quan dã ngoại, đồng thời là giải pháp mới trong việc thực hiện chương trình rèn luyện đội viên trong tình hình mới và tạo không khí sôi nổi thi đua học tập môn lịch sử trong thiếu nhi thành phố. Ngoài ra, phong trào “Măng non sẵn sàng vì biển đảo quên hương”, “Vì người bạn ngoại thành”, đã phát huy tính sáng tạo, hiệu quả, tạo điểm nhấn trong hoạt động từ cấp Thành đến Liên đội trong công tác giáo dục và phát triển thiếu nhi thành phố.
Trong phong trào học tập sáng tạo, các hoạt động như “Hành trình khám phá tri thức”, ngày hội “Khoa học với đời sống”, Hội thi “Tin học trẻ”, Hội thi “Sáng tạo thanh thiếu nhi” đã góp phần xây dựng và củng cố hoạt động câu lạc bộ học thuật, câu lạc bộ kỹ năng, câu lạc bộ sáng tạo trẻ và các câu lạc bộ môn học góp phần phát huy năng khiếu, sở trường và nâng cao chất lượng học tập của các em đội viên, học sinh.
Hoạt động giáo dục, rèn luyện nâng cao kỹ năng thực hành xã hội cho đội viên, học sinh được đầu tư thông qua các chương trình “Một ngày làm chiến sĩ”, “Chiến sĩ phòng cháy chữa cháy nhỏ tuổi”, “Một ngày làm nông dân”, hành trình trải nghiệm thực tế… qua đó, đội viên, học sinh được hướng dẫn, rèn luyện kỹ năng như: kỹ năng nấu ăn, sắp xếp đồ dùng cá nhân ngăn nắp, gọn gàng; kỹ năng tự bảo vệ và ứng phó trước những hành vi xấu.
Công tác Đội và phong trào thiếu nhi cũng như công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em được Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố và Ban Thường vụ Thành Đoàn quan tâm, phát huy được sức mạnh của toàn xã hội. Ban Thường vụ Thành ủy đã ban hành Chỉ thị 06-CT/TU ngày 03/8/2012 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trong tình hình mới; Ủy ban nhân dân Thành phố ban hành kế hoạch 2118/KH-UBND ngày 08/5/2013 về “Tăng cường lãnh đạo công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em và xây dựng, phát huy vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thành phố”; Ban Thường vụ Thành Đoàn đã xây dựng và ban hành Kế hoạch số 47/KH-ĐTN ngày 28/6/2013 về việc thực hiện Chỉ thị số 20-CT/TW ngày 05/11/2012 của Bộ Chính trị và chỉ thị 06-CT/TU ngày 03/8/2012 của Ban thường vụ Thành ủy.
Đội ngũ phụ trách Đội cũng được quan tâm, đầu tư công tác đào tạo, chuẩn hóa và chế độ theo Quyết định số 43/2014/QĐ-UBND ngày 04/12/2015 của Uỷ ban Nhân dân thành phố về việc Ban hành Quy định về chức danh và chế độ, chính sách đối với Tổng phụ trách Đội TNTP Hồ Chí Minh trong các trường Tiểu học, Trung học cơ sở. Hội thi Phụ trách Đội giỏi “Olympic Cánh én” được duy trì tổ chức 02 năm/lần tiếp tục khẳng định là sân chơi bổ ích, rèn luyện kỹ năng, trao đổi kinh nghiệm và biểu dương lực lượng phụ trách Đội giỏi trong toàn thành phố.
Trong Lễ kỷ niệm 75 năm Ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh – 15/5/2016, Thành ủy - Ủy ban Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã tặng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh bước trướng thêu dòng chữ: “Măng non Thành phố yêu nước, chăm ngoan, học tập, làm theo lời Bác”.
Ghi dấu ấn trong giai đoạn này, Ban Thường vụ Thành Đoàn đã trao tặng giải thưởng Hồ Hảo Hớn cho các mô hình dành cho thiếu nhi như: “Hội trại du khảo Bút sáng miền Tây”, “Hội thi Chỉ huy Đội giỏi”, Hội trại sáng tác “Ước mơ hồng”; 02 em đội viên thành phố được trao tặng danh hiệu Công dân trẻ thành phố Hồ Chí Minh: em Nguyễn Anh Khôi (năm 2012), em Nguyễn Dương Kim Hảo (năm 2013).
* Giai đoạn 2018 - 2021:
Trong giai đoạn 2018 - 2021, công tác Đội và phong trào thiếu nhi Thành phố triển khai thực hiện phong trào “Thiếu nhi Thành phố làm theo 5 điều Bác Hồ dạy”, với các giải pháp cụ thể lời dạy của Bác Hồ với thiếu niên, nhi đồng: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào”, “Học tập tốt, lao động tốt”, “Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt”, “Giữ gìn vệ sinh thật tốt”, “Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”. Thành Đoàn - Hội đồng Đội Thành phố đã định hướng nội dung thực hiện công tác Trần Quốc Toản, phong trào “Kế hoạch nhỏ” và công trình măng non, Chương trình rèn luyện đội viên phù hợp tình hình mới; triển khai phong trào “Nói lời hay, làm việc tốt”, “Đọc và làm theo báo Đội”, hoạt động “Đội viên, học sinh không xả rác”, “Giờ ra chơi trải nghiệm sáng tạo”,… Thông qua phong trào Kế hoạch nhỏ do đội viên, học sinh thành phố đóng góp, nhiều công trình chăm lo cho thiếu nhi để lại dấu ấn của giai đoạn như: trao tặng 07 sân chơi tặng bạn (huyện Cần Giờ, Củ Chi, Nhà Bè, Bình Chánh, Hóc Môn, Quận Bình Tân, Quận 9), hỗ trợ tập trắng và kinh phí cho thiếu nhi vùng lũ tại tỉnh Attapeu, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, trao tặng hàng ngàn suất học bổng Nụ cười hồng cho đội viên, học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
Thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Thành Đoàn - Hội đồng Đội Thành phố đã triển khai bằng các hoạt động cụ thể trong đó đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục lịch sử, bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước cho đội viên, học sinh thông qua triển khai bộ phim giới thiệu tác phẩm “Lịch sử nước ta” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tổ chức liên hoan hợp xướng “Đất nước mến thương”, liên hoan “Em yêu làn điệu dân ca”, hội thi trực tuyến “Em yêu Tổ quốc Việt Nam”, hành trình về nguồn, hội trại du khảo, hành trình “Măng non sẵn sàng vì biên giới, biển đảo”,…
Đồng hành cùng đội viên, học sinh nâng cao chất lượng trong học tập, nghiên cứu sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ vào cuộc sống, nhiều sân chơi đa dạng, hấp dẫn được duy trì tổ chức như: hội thi trực tuyến “Tôi yêu khoa học”, ngày hội “Khoa học và đời sống”, hành trình “Khám phá tri thức”, ngày hội Tiếng Anh, ngày hội Thiếu nhi Thành phố vui đọc sách, hội thi sáng tác văn học dành cho thiếu nhi,… Qua đó thúc đẩy tinh thần tự học tập, rèn luyện và phát triển tri thức cho đội viên, học sinh.
Các hoạt động giao lưu quốc tế trong giai đoạn diễn ra sôi nổi thông qua trại hè thiếu nhi 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia, chương trình giao lưu thiếu nhi Thành phố Hồ Chí Minh (Nước CHXHCN Việt Nam) với thiếu nhi tỉnh Champasak (Nước CHDCND Lào), giới thiệu nhiều bạn thiếu nhi tham gia giao lưu thiếu nhi quốc tế tại Nhật Bản, Triều Tiên, Singapore, Hàn Quốc, Đức,…
Công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em trong giai đoạn có nhiều điểm nổi bật. Tổ chức Đoàn – Đội các cấp đã phối hợp, kết nối, vận động các nguồn lực chăm lo về vật chất, văn hóa, tinh thần, vui chơi, giải trí cho thiếu nhi. Tiêu biểu mô hình “Học bổng bảo trợ học tập” không chỉ giúp đỡ các em có hoàn cảnh khó khăn, tiếp tục vươn lên trong học tập mà còn mang ý nghĩa nhân văn trong việc đồng hành, động viên tinh thần cho các em vươn lên trong cuộc sống, trở thành người có ích cho xã hội; chương trình "Gia sư áo xanh", đồng hành cùng thiếu nhi là con em công nhân, người lao động; mô hình Hội đồng Trẻ em Thành phố Hồ Chí Minh và chương trình "Điều em muốn nói" phát huy Quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề trẻ em quan tâm...
Đồng thời, tập trung triển khai Chương trình rèn luyện đội viên giai đoạn 2020 - 2022, đổi mới nâng cao chất lượng sinh hoạt chi đội, liên đội và đội ngũ Chỉ huy Đội, phụ trách Đội. Công tác phối hợp trong bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em được đầu tư, việc tạo môi trường, điều kiện cho trẻ em được trình bày ý kiến, nguyện vọng và phát huy Quyền tham gia của trẻ em vào các vấn đề trẻ em quan tâm được đầu tư với nhiều mô hình, giải pháp phong phú, đa dạng, nổi bật là mô hình Hội đồng Trẻ em Thành phố, chương trình "Điều em muốn nói". Từ cấp Thành đến cơ sở đã triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đội như: nâng chất sinh hoạt sao Nhi đồng, triển khai Chương trình rèn luyện đội viên giai đoạn 2020 - 2022, đổi mới nâng cao chất lượng sinh hoạt chi đội, liên đội và đội ngũ Chỉ huy Đội, phụ trách Đội. Duy trì nhiều mô hình, giải pháp nâng chất đội ngũ Chỉ huy Đội, phụ trách Đội, phụ trách thiếu nhi địa bàn dân cư như: Hội thi Chỉ huy Đội giỏi, ngày hội phụ trách Đội, Hội thi phụ trách Đội giỏi - Olympic Cánh én, Hội trại Công nhận Huấn luyện viên công tác Đội bậc 1 cấp Thành phố... Từ đó tuyển chọn các gương điển hình tiêu biểu giới thiệu tuyên dương, trao giải thưởng Kim Đồng, Cánh én hồng, Chỉ huy Đội giỏi toàn quốc...
Trong 05 năm qua, Ban Thường vụ Thành Đoàn đã trao tặng giải thưởng Hồ Hảo Hớn cho các mô hình dành cho thiếu nhi như: “Liên hoan sắc màu nhạc cụ” của Hội đồng Đội - Nhà Thiếu nhi Quận 3, Chương trình “Khăn hồng tình bạn” của Liên đội Đặng Văn Ngữ, quận Phú Nhuận, chương trình "Học bổng bảo trợ học tập"; 03 em đội viên thành phố được trao tặng danh hiệu Công dân trẻ thành phố Hồ Chí Minh: em Mai Hải Yến (năm 2017), em Cao Thanh Hiếu (năm 2018), em Phạm Tường Vân Khánh (năm 2019), em Hoàng Thị Yến (năm 2020).
80 năm ghi dấu một chặng đường phát triển và trưởng thành của tổ chức Đội với lớp lớp các thế hệ đội viên đã trở thành những nhà lãnh đạo, những công dân ưu tú của xã hội, những tiến sĩ, kĩ sư, bác sĩ, những nhà khoa học, thầy cô giáo, những công nhân có bàn tay vàng, nhiều sáng tạo… Phát huy truyền thống vẻ vang trong 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự dìu dắt của Đoàn và sự chăm lo của toàn xã hội, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, thiếu niên, nhi đồng Việt Nam sẽ ra sức học tập và rèn luyện, sáng tạo không ngừng để biến những khó khăn, thách thức thành cơ hội để tiếp bước cha anh rèn đức, luyện tài, xây dựng tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ngày càng vững mạnh, góp sức nhỏ bé của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày càng giàu đẹp, phồn vinh.
Đội viên, thiếu niên, nhi đồng thành phố Hồ Chí Minh luôn luôn khắc ghi: “Vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, vì lý tưởng của Bác Hồ vĩ đại, Sẵn sàng!”./.
___________________________